Gümrük Muhafaza

İlk defa 1859 yılında o zamanki Rüsumat Nezareti emrinde Rüsumat Muhafaza Memurluğu adı ile kaçakçılığı önlemek amacıyla kurularak; 1931 yılına kadar Maliye Vekâletine bağlı olarak faaliyet göstermiştir. 1931 yılında 1909 sayılı Kanunla kurulan Gümrük ve İnhisarlar Vekaletine bağlanarak hudut ve sahillerin emniyet ve gözetimi ile Kaçakçılığın Men, Takip ve Tahkiki görevi verilmiş, 07/01/1932 yılında 1917 sayılı Kanunla Gümrük Muhafaza Umum Kumandanlığı kurulmuş ve 1956 yılına kadar devam etmiştir.
 
1940 yılında çıkarılan 3944 sayılı Gümrük Muhafaza ve Muamele Sınıfı Memurları Teşkilatı Hakkındaki Yasayla özel zabıta vasfını kazanmış, 1956 yılında çıkarılan 6815 ve 6851 sayılı yasalarla Gümrük Muhafaza Umum Kumandanlığı lağvedilerek, askeri kısmı İçişleri Bakanlığına devredilmiştir. 6815 sayılı Yasanın 1. maddesi 2. bendinde sayılan, gümrük işlemi yapılan kapı ve limanlarla Marmara Denizi, Çanakkale ve Karadeniz Boğazları ile bu yerlerdeki gümrük bölgesinde kaçakçılığın men, takip ve tahkiki Gümrük ve Tekel Bakanlığına bırakılmıştır.
2825 sayılı Bakanlık Kuruluş yasasını değiştiren 6851 sayılı ve 10/09/1956 günlü yasa ile Bakanlık Merkezinde 1 Gümrük Muhafaza Müdürlüğü, taşrada 7 Gümrük Muhafaza Müdürlüğü ve 6 bağımsız Bölge Amirliği kurulmuştur. Bu kuruluş, kadrosu genişleyen ve artan iş hacmi ile Makamın 12 Mart 1976 gün ve 8-366/321 sayılı Onayı ile Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü’ne yükseltilmiştir. Bilahare, Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü 14/12/1983 tarih ve 18251 sayılı Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanan 178 sayılı KHK ile Maliye ve Gümrük Bakanlığı çatısı altında yer almıştır. 13/07/1993 tarihli, 21636 sayılı Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanan Gümrük Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında 485 Sayılı KHK ile oluşturulan Başbakanlığa bağlı Gümrük Müsteşarlığı ara hizmet birimlerinden birisi olmuştur.

Halen; 08.06.2011 tarihli 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile oluşturulan Gümrük ve Ticaret Bakanlığının bir birimi olarak Bakanlık bünyesinde hizmetine devam etmektedir. Gümrük Muhafaza Kaçakçılık ve İstihbarat Müdürlükleri ise Bölge Müdürlüğü’nün teşkilatı içinde yer alan birimlerdir.

Yetki Veren Kanunlar;

5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu (21/03/2007)

4458 Sayılı Gümrük Kanunu (12/10/1999)

5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (01/06/2005)

1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu (22/03/1971)

2313 Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun (12/06/1933)

815 Sayılı Türkiye Sahillerinde Nakliyatı Bahriye ve Limanlarla Karasuları Dâhilinde  İcrayı Sanat ve Ticaret Hakkında Kanun (19/04/1926)

863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması Hakkında Kanun (21/07/1983)

6136 Sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun (10/07/1953)

4208 Sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun (13/11/1996)

5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun (18/10/2006)

6815 Sayılı Sınır, Kıyı ve Kara Sularımızın Muhafaza ve Emniyeti ve Kaçakçılığın Men ve Takibi İşlerinin Dahiliye Vekaletine Devri Hakkında Kanun ( 24/7/1956)     

640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 8 inci maddesi ile Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğünün görevleri:

Gümrüklü yer ve sahalarda kamu düzeninin bozulmasını önleyecek tedbirleri almak, buraların takip ve muhafazasını sağlamak, gerektiğinde müdahalede bulunarak durumu adlî mercilere intikal ettirmek.

Deniz ve hava limanlarıyla kara sınırlarındaki gümrük kapılarında ve diğer gümrüklü yer ve sahalarda giriş ve çıkış yapan kişi, eşya ve taşıtların muhafazası ile gümrüğe sevk edilmesini sağlamak ve gümrük işlemleri bitirilmeden buralardan çıkmalarını önlemek.

(Değ.17.08.2011-28028 R.G-649 S.KHK md.22) Yatlara ilişkin işlemlerin yürütülmesini sağlamak.

  Gümrüklü yer ve sahalarda münhasıran, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde gerektiğinde ilgili kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle kaçakçılığı önlemek, izlemek ve soruşturmak.

  Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde kişi, eşya ve taşıtların kaçakçılıkla mücadele kapsamında takibini yapmak.

  Kaçakçılıkla mücadele için bilimsel yöntemler de kullanmak suretiyle bilgi toplayarak gerekli araştırma, soruşturma ve operasyonları yapmak, taşra teşkilatının yapacağı operasyonları koordine etmek, gerektiğinde taşra teşkilatı ile müşterek operasyon yapmak.

   Kaçakçılıkla mücadele amacıyla ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapmak, bilgi değişiminde bulunmak, protokoller hazırlamak ve uygulamak, gerektiğinde müşterek operasyonlar yapmak.

  Kaçakçılıkla etkin mücadele etmek amacıyla ulusal ve uluslararası bilgi akışına dayalı veri tabanları oluşturmak, verileri işlemek, değerlendirmek ve risk analizi çerçevesinde kullanılabilecek nitelikte olanları Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğüne iletmek.

  Adlî kolluğa ilişkin olarak diğer kanunlarla verilen görevleri yapmak,

  Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak.

Diğer taraftan; 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 5436 sayılı Kanunla değişik 31. maddesinin birinci fıkrasında, bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi olarak Genel Müdürümüz harcama yetkilisi olarak belirlenmiş ve bu yetkisini Genel Müdür Yardımcısına devretmiştir. Buna göre, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur. (https://muhafaza.ticaret.gov.tr)

Not: 2011 yılından günümüze kadar faaliyetlerini Ekonomi Bakanlığı ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı olarak sürdüren iki kurum birleştirilerek; 10 Temmuz 2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Ticaret Bakanlığı kurulmuş olup 10 Ocak 2019 tarihli ve 30651 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 27 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile teşkilat yapısı yeniden şekillendirilmiştir.