Genel Açıklama

Uyuşturucu maddeler insanlık tarihinin başlangıcından beri ağrı kesici,  keyif verici ve hastalıkları iyileştirici olarak kullanılmaktadır. Tarihsel süreç içerisinde tıbbi amaçlarla kullanılmış, keyif verici özelliği olması nedeniyle sonraları bu amaçla tüketimlerinde artış olmuştur. Bu türden bir tüketimi besleyecek arz da beraberinde şekillenmiş, global düzeyde ve ülkeler, kıtalar bazında değişkenlik gösteren bir arz ve talep oluşmuştur.
Birinci ve ikinci dünya savaşlarında Avrupa’da tıbbi amaçlarla kullanılan afyon türevleri morfin ve eroin, ilerleyen yıllarda yasadışı kullanıma ve ticarete konu olarak gelişmiş ülkeler üzerinde büyük oranda bağımlılık sorunlarına neden olmuştur. Asya ve Afrika kıtalarında ise geleneksel olarak kullanılan çok sayıda bağımlılık yapıcı madde bulunmakta ve bir bölümünün yasal olarak üretim ve tüketimi devam etmektedir.

Uyuşturucu maddelerin üretimi, kaçakçılığı ve kullanılmasının önlenmesi amacıyla Birleşmiş Milletler çatısı altında uluslararası düzeyde anlaşmalar imzalanmıştır. Ülkemiz gerek Birleşmiş Milletler çatısı altında, gerekse Avrupa Birliği ve diğer bölgesel organizasyonlarla uyuşturucu maddelerin suistimalinin engellenmesi çerçevesinde yürütülen çalışmalara aktif katılım sağlayarak önemli roller üstlenmektedir.

Ülkemizde; 18 Temmuz 1932 yılında Birleşmiş Milletlere üyeliğin ardından haşhaş tarımı ve Afyonun alım satım işlemleri ile Uyuşturucu Maddeler İnhisarı’na verilmesine ilişkin yasa ve  1931 Cenevre  Afyon Sözleşmesi kabul edilmiş 1938 yılında tekel Toprak Mahsulleri Ofisine devredilmiştir. Diğer yandan Birleşmiş Milletler 1961, 1971 ve 1988 Sözleşmeleri ülkemizce de onaylanmıştır.

Uyuşturucu madde suistimali, 1980’li yıllardan sonra sentetik uyuşturucuların ve özellikle amfetamin tipi uyarıcı maddelerin yaygınlaşmasıyla farklı bir boyut kazanmaya başlamış ve dünya genelinde genç nüfusta sentetik uyuşturucu tüketiminde önemli artış yaşanmıştır.

Uyuşturucu kullanımı, geleneksel tüketim ve yasadışı ticaretin çok ötesine geçerek, gelişmiş ve gelişmekte olan tüm ülkelerin genç nüfusunu ve dolayısıyla aile yapısını ve sosyal dengeleri tehdit eder hale gelmiştir. Olayın terör, yolsuzluk ve kara para gibi bağlantıları da düşünüldüğünde uyuşturucu sorununun önemi daha iyi anlaşılacaktır. 

Ülkemiz, büyük çoğunluğu Afganistan kaynaklı olmak üzere Balkan Rotası üzerinden Batı Avrupa ülkelerine yönelen afyon türevlerinin ve batıdan gelerek ülkemiz üzerinden Arap Yarımadasına transit geçen sentetik uyuşturucuların yasadışı ticaretine konu olmaktadır.  

Kuzey Karadeniz’den Avrupa’ya yönelen yasadışı uyuşturucu madde sevkiyatında önemli bir artış olduğu bilinmekle beraber Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi’nin dünya genelinde üye ülkelerden aldığı verilere istinaden her yıl yayınladığı “Dünya Uyuşturucu Raporu” ve konuyla ilgili bölgesel ve ikili yürütülen çalışmalar ülkemizin, Afgan kaynaklı Eroinin batı pazarlarına yasadışı ticaretinde, Balkan Rotası olarak adlandırılan ana güzergah üzerinde transit konumdaki önemine vurgu yapmaktadır. Son yıllarda özellikle metropol kentlerimizde genç nüfusun kullanımında artış eğiliminde olan “Sentetik Uyuşturucular” ise üzerinde durulması gereken önemli bir tehdittir.
  
Uyuşturucu Maddelerin Tanımı Ve Sınıflandırılması 

Uyuşturucu Maddelerin Tanımı :
Belirli dozda alındığı zaman;
Kişinin sinir sistemi üzerinde etkide bulunan,
Akli, fiziki ve psikolojik dengesini bozan,
Fert ve toplum içerisinde iktisadi ve sosyal çöküntü meydana getiren,
Alışkanlık ve bağımlılık yapan,
Kanunların kullanılmasını, bulundurulmasını ve satışını yasakladığı narkotik ve psikotrop sözcükleriyle de tanımlanan maddelere uyuşturucu madde denir.

Uyuşturucu Maddelerin Sınıflandırılması: Uyuşturucu maddeler elde edildiği kaynağa göre doğal (tabi) ve sentetik olmak üzere ikiye ayrılır. İnsan vücudu üzerinde yaptıkları etkilere göre ise de aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır; 
 
Merkezi Sinir Sistemini Yavaşlatanlar (Depresanlar): 
 1. Tabi Uyuşturucular                             2. Sentetik Uyuşturucular
                 - Afyon                                         - Barbitüratlar
                 - Morfin                                         - Trankilizanlar
                 - Eroin                                           - Sedatifler
                 - Kodein
 
Merkezi Sinir Sistemini Uyaranlar (Stimülanlar):
 1. Tabi Uyuşturucular                             2. Sentetik Uyuşturucular
 - Koka yaprağı                                                        - Amfetaminler
               - Kokain
               - Crack
 
Halusinojenler (Hayal Gösterenler):          
 1. Tabi Uyuşturucular                             2.Sentetik Uyuşturucular
                - Esrar                                                         - LSD
                - Likit Esrar
                - Marijuana
                - Meskalin
Ayrıca günümüzde tabi ya da sentetik olarak üretilen bazı buharlaşan kimyasal maddelerin sakinleştirici olarak kullanıldığı bilinmektedir. Bunlardan bazıları tutkal, gazyağı, kerosen ve tiner olup, etken maddeleri toliene, benzol, aseton, karbon, tetraclorit, klorofol, etil eter, çeşitli alkoller ve asetik asit tuzlarıdır. Kullanıcılar maddelerin buharlarını inhalasyon (içine çekmek) suretiyle kullanmaktadırlar.(Kaynak ww.gtb.org.tr)

5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti(2)(3)

            Madde 188- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve ikibin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.(2)(3)

            (2) Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye'de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir.

             (3) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.(1)(2) (Ek cümle: 18/6/2014 – 6545/66 md.) Ancak, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz. (3)

_________________________

(1)   Bu fıkralarda geçen "nakleden" ibaresinden önce gelmek üzere, 29/6/2005 tarihli ve 5377 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle, "sevk eden," ibaresi eklenmiş ve metne işlenmiştir.

(2)  18/6/2014 tarihli ve 6545 sayılı Kanunun 66 ncı maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasında yer alan “on yıldan az olmamak üzere” ibaresi “yirmi yıldan otuz yıla kadar” şeklinde, üçüncü fıkrasında yer alan “beş yıldan onbeş yıla kadar” ibaresi “on yıldan az olmamak üzere”  ve yedinci fıkrasında yer alan “dört” ibaresi “sekiz” şeklinde değiştirilmiştir.

(3) 15/8/2017 tarihli ve 694 sayılı KHK’nin 137 nci maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasına “yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve” ibaresinden sonra gelmek üzere “ikibin günden” ibaresi, üçüncü fıkrasına “on yıldan az olmamak üzere hapis ve” ibaresinden sonra gelmek üzere “bin günden” ibaresi eklenmiş, daha sonra bu hüküm 1/2/2018 tarihli ve 7078 sayılı Kanunun 132 nci maddesiyle aynen kabul edilerek kanunlaşmıştır. 

--------------------------------

           (4) (Değişik: 27/3/2015-6638/11 md.) a) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfin olması,

b) Üçüncü fıkradaki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi,

hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.

            (5) (Değişik: 18/6/2014 – 6545/66 md.) Yukarıdaki fıkralarda gösterilen suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır.

            (6) Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. (Ek cümle: 29/6/2005 – 5377/22 md.) Ancak, verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.

            (7) Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, sekiz  yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.(1)(2)(3)

            (8) Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

            Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması

         Madde 189- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

            Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma(4)

            Madde 190- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırmak için;

            a) Özel yer, donanım veya malzeme sağlayan,

            b) Kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler alan,

            c) Kullanma yöntemleri konusunda başkalarına bilgi veren,

            Kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.(4) (5)

_________________________

(1)   Bu fıkralarda geçen "nakleden" ibaresinden önce gelmek üzere, 29/6/2005 tarihli ve 5377 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle, "sevk eden," ibaresi eklenmiş ve metne işlenmiştir.

(2)  18/6/2014 tarihli ve 6545 sayılı Kanunun 66 ncı maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasında yer alan “on yıldan az olmamak üzere” ibaresi “yirmi yıldan otuz yıla kadar” şeklinde, üçüncü fıkrasında yer alan “beş yıldan onbeş yıla kadar” ibaresi “on yıldan az olmamak üzere”  ve yedinci fıkrasında yer alan “dört” ibaresi “sekiz” şeklinde değiştirilmiştir.

(3) 15/8/2017 tarihli ve 694 sayılı KHK’nin 137 nci maddesiyle, bu fıkrada yer alan  “sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve” ibaresinden sonra gelmek üzere “bin günden” ibaresi eklenmiş, daha sonra bu hüküm 1/2/2018 tarihli ve 7078 sayılı Kanunun 132 nci maddesiyle aynen kabul edilerek kanunlaşmıştır.

(4)  18/6/2014 tarihli ve 6545 sayılı Kanunun 67 nci maddesiyle, bu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında yer alan “iki yıldan beş” ibareleri “beş yıldan on” şeklinde değiştirilmiştir.

(5) 15/8/2017 tarihli ve 694 sayılı KHK’nin 138 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan  ““on yıla kadar hapis” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve bin günden onbin güne kadar adlî para” ibaresi eklenmiş, daha sonra bu hüküm 1/2/2018 tarihli ve 7078 sayılı Kanunun 133 üncü maddesiyle aynen kabul edilerek kanunlaşmıştır.

 ---------------------------    

            (2) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden onbin güne kadar adlîpara cezası ile cezalandırılır.(1)(2)(3)

            (3) Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.(1)

            Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak (4)

            Madde 191- (Değişik: 18/6/2014 – 6545/68 md.)

(1) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Bu suçtan dolayı başlatılan soruşturmada şüpheli hakkında 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesindeki şartlar aranmaksızın, beş yıl süreyle kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilir. Cumhuriyet savcısı, bu durumda   şüpheliyi, erteleme süresi zarfında kendisine yüklenen yükümlülüklere uygun davranmadığı veya yasakları ihlal ettiği takdirde kendisi bakımından ortaya çıkabilecek sonuçlar konusunda uyarır.

(3) Erteleme süresi zarfında şüpheli hakkında asgari bir yıl süreyle denetimli serbestlik tedbiri uygulanır. Bu süre Cumhuriyet savcısının kararı ile üçer aylık sürelerle en fazla bir yıl daha uzatılabilir. Hakkında denetimli serbestlik tedbiri verilen kişi, gerek görülmesi hâlinde denetimli serbestlik süresi içinde tedaviye tabi tutulabilir.

(4) Kişinin, erteleme süresi zarfında;

a) Kendisine yüklenen yükümlülüklere veya uygulanan tedavinin gereklerine uygun davranmamakta ısrar etmesi,

b) Tekrar kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alması, kabul etmesi veya bulundurması,

c) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması,

hâlinde, hakkında kamu davası açılır.

(5) Erteleme süresi zarfında kişinin kullanmak için tekrar uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alması, kabul etmesi veya bulundurması ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması, dördüncü fıkra uyarınca ihlal nedeni sayılır ve ayrı bir soruşturma ve kovuşturma konusu yapılmaz.

__________________________

(1)  18/6/2014 tarihli ve 6545 sayılı Kanunun 67 nci maddesiyle, bu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında yer alan “iki yıldan beş” ibareleri “beş yıldan on” şeklinde değiştirilmiştir.

(2) 29/6/2005 tarihli ve 5377 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle, bu maddenin ikinci fıkrası üçüncü fıkra, üçüncü fıkrası ise ikinci fıkra  olarak değiştirilmiştir.

(3) 15/8/2017 tarihli ve 694 sayılı KHK’nin 138 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan  ““on yıla kadar hapis” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve bin günden onbin güne kadar adlî para” ibaresi eklenmiş, daha sonra bu hüküm 1/2/2018 tarihli ve 7078 sayılı Kanunun 133 üncü maddesiyle aynen kabul edilerek kanunlaşmıştır.

(4) Bu maddenin başlığı “Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak” iken, 18/6/2014 tarihli ve 6545 sayılı Kanunun 68 inci maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir. 

----------------------------------

(6) Dördüncü fıkraya göre kamu davasının açılmasından sonra, birinci fıkrada tanımlanan suçun tekrar işlendiği iddiasıyla açılan soruşturmalarda ikinci fıkra uyarınca kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilemez.

(7) Şüpheli erteleme süresi zarfında dördüncü fıkrada belirtilen yükümlülüklere aykırı davranmadığı ve yasakları ihlal etmediği takdirde, hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir.

(8) Bu Kanunun;

a) 188 inci maddesinde tanımlanan uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti,

b) 190 ıncı maddesinde tanımlanan uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma,

suçundan dolayı yapılan kovuşturma evresinde, suçun münhasıran bu madde kapsamına girdiğinin anlaşılması hâlinde, sanık hakkında bu madde hükümleri çerçevesinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilir.

(9) Bu maddede aksine düzenleme bulunmayan hâllerde, Ceza Muhakemesi Kanununun kamu davasının açılmasının ertelenmesine ilişkin 171 inci maddesi veya hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin 231 inci maddesi hükümleri uygulanır.

(10) (Ek: 27/3/2015-6638/12 md.) Birinci fıkradaki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır. 

            Etkin pişmanlık

            Madde 192- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına iştirak etmiş olan kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlaması halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.

            (2) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, bu maddeyi kimden, nerede ve ne zaman temin ettiğini merciine haber vererek suçluların yakalanmalarını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini kolaylaştırırsa, hakkında cezaya hükmolunmaz.

            (3) Bu suçlar haber alındıktan sonra gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek ceza, yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilir.

                (4) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı soruşturma başlatılmadan önce resmi makamlara veya sağlık kuruluşlarına başvurarak tedavi ettirilmesini isterse, cezaya hükmolunmaz. (Ek cümle: 24/11/2016-6763/16 md.) Bu durumda kamu görevlileri ile sağlık mesleği mensuplarının 279 uncu ve 280 inci maddeler uyarınca suçu bildirme yükümlülüğü doğmaz. (1)

 

 

Arama