İşleme Konulmayacak Şikayetler

Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı yargılanmaları için izin verilmesine ilişkin usul ve esaslar, 04.12.1999 tarih ve 23896 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 4483 sayılı “Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun” ile düzenlenmiş bulunmaktadır.

Anılan Kanunun “Olayın yetkili mercie iletilmesi, işleme konulmayacak ihbar ve şikayetler” başlıklı 4.maddesine göre; memurlar ve diğer kamu görevlilerinin 4483 sayılı Kanun kapsamına giren suçlarına ilişkin ihbar ve şikayetlerin soyut ve genel nitelikte olmaması, bu ihbar ve şikayetlerde kişi ve/veya olay belirtilmesi gerekmektedir. Yine aynı yasa maddesinin son fıkrasında, bu şartlara uymayan ihbar ve şikayetlerin Cumhuriyet Başsavcıları ve izin vermeye yetkili merciler tarafından işleme konulmayacağı ve durumun ihbar veya şikayette bulunana bildirileceği hususu da hükme bağlanmıştır.

Danıştay 1. Dairesinin 17.04.2000 tarih ve E:2000/29-K:2000/59 sayılı istişari kararında “Yasada açık bir düzenleme bulunmamakla birlikte 4 üncü maddenin son fıkrası hükmünde öngörülen ‘işleme koymama’ sonucuna ulaşılabilmesi için, ihbar ve şikayetlerin somut ve özel nitelikte olup olmadığının, kişi ve/veya olay belirtilip belirtilmediğinin. ün inceleme başlatılmadan yapılacak bir araştırma ile tespitinin uygun olacağı” belirtilmiştir.

Diğer yandan, Başbakanlığın 15.11.2002 tarih ve 2002/51 sayılı Genelgesiyle “memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında yapılan ihbar ve şikayetlerde, soyut ve genel nitelikte olanlar, somut olay veya kişi belirtilmeyenler, isim ve imzası bulunmayan veya hayali isim ve imza taşıyan ihbar veya şikayet dilekçelerinin işleme alınmaması” emredilmiştir.

Ancak, vatandaşlarımızın kamu kurum ve kuruluşlarına kendileri veya kamu ile ilgili dilek ve şikayetlerde bulunma hakkı Anayasa ve yasalarla düzenlenmiş olmakla birlikte, bu hakkın kullanılması sırasında, kamu düzeninin ve kamu görevlilerinin iftira ve isnatlardan korunması da temel ilke olarak benimsenmiştir. Bu itibarla ve yukarıda açıklanan yasal ve idari düzenlemeler ile yargı kararı çerçevesinde, 4483 sayılı Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak, aşağıda belirtilen esaslara göre hareket edilmesi uygun görülmüştür:

1-     Valiliklerce;

a) Kamu kurum ve kuruluşlarından talep mahiyeti taşıyan ve idari bir işlem veya eylemle çözümlenebilecek vasıfta olan;

b) Yine kamu kurum ve kuruluşlarının ifa ettikleri hizmetlere. tesis ettikleri idari işlemlere ilişkin bulunup ihtilaf halinde idari yargıda dava konusu edilebilecek nitelikte olan;

c) İdare ile gerçek ya da tüzel kişiler arasında özel hukuk ilişkilerinden kaynaklanan ve taraflarca adli yargı mercilerinde dava konusu edilebilecek hukuki uyuşmazlıklara ilişkin bulunan;

d) Memur ve diğer kamu görevlisinin disiplin hukuku bakımdan sorumluluğunu gerektirebilecek mahiyette olan;

e) İdarenin veya personelin hukuki sorumluluğunu gerektirebilecek nitelikte bulunan;

Dolayısıyla 4483 sayılı Kanun kapsamına girmeyen ihbar veya şikayetlerin, anılan Kanun hükümlerine göre işlem yapılması talebiyle Bakanlığımıza intikal ettirildiği görülmektedir.

Oysa bu tür ihbar ve şikayetlerin, 5442 sayılı İl İdaresi Kanunun 13/D. ve 39. maddeleri hükümleriyle Vali ve Kaymakamlara verilmiş olan “ilde ve ilçede kendi emir ve denetimleri altındaki teşkilatın yaptıkları işlemler ve uygulamalarla ilgili şikayetleri inceleme ve bunlarla ilgili gerekli tedbirleri ve kararı alıp uygulamak” görevi ve yetkisi çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği muhakkaktır.

Bu itibarla, yukarıda belirtilen nitelikte oldukları ve 4483 sayılı Kanun kapsamına girmedikleri açıkça görülen ihbar ve şikayetlere dair dilekçeler, Vali ve Kaymakamlarca incelenecek, (varsa) bunlara ilişkin gerekli karar ve tedbir alınarak ifası için ilgili kamu kuruluşlarına intikal ettirilecek ve bu konuda dilekçe sahibine bilgi verilecektir.

Bu tür ihbar ve şikayetler 4483 sayılı Kanun kapsamında olmadıkları için, bunların ilgili oldukları memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında soruşturma izni vermeye yetkili merciin hangisi olduğuna bakılmaksızın, 5442 sayılı İl İdaresi Kanununun anılan maddeleri hükümlerinin verdiği yetkiye istinaden Vali ve Kaymakamlarca yukarıda açıklandığı gibi işlem icra edilecektir.

2- 4483 sayılı Kanun kapsamına girmekle birlikte; soyut ve genel nitelikte olduğu, somut olay veya kişi belirtilmediği açıkça görülen, isim ve imza bulunmayan veya hayali isim ve imza taşıdığı anlaşılan ihbar veya şikayet dilekçeleri işleme konulmayacak; kimliği ve adresi belli olan dilekçe sahibine bu durum bildirilecektir.

4483 sayılı Kanunun 4.maddesinin son fıkrası hükmüne göre, bu nevi ihbar veya şikayet dilekçelerinin “işleme konulmaması” tasarrufunun “izin vermeye yetkili merci” tarafından tesis edilmesi gerektiğinden; Vali ve Kaymakamlar, kendilerinin izin vermeye yetkili oldukları memurlar ve diğer kamu görevleriyle ilgili ihbar veya şikayet dilekçelerini işleme koymayacaklardır. “İşleme konulmama” kararı, kimliği ve adresi belli olan dilekçe sahibine bildirilecektir.

3-. Yukarıdaki 2.maddede belirtilenin aksine mahiyeti açıkça anlaşılamayan ihbar ve şikayet dilekçelerinin ise 4483 sayılı Kanun kapsamına girip girmediğini, somut ve özel nitelikte olup olmadığını, kişi ve/veya olay belirtilip belirtilmediğini, dilekçedeki isim ve imzanın hayali olup olmadığını tespit amacıyla (Ön  inceleme onayı alınmaksızın) araştırma yapılacaktır.

Araştırma; olağan idari usullerle (ilgili merciden açıklayıcı bilgi ve belge istemi v.s.) yapılabileceği gibi, Vali ve Kaymakamlarca görevlendirilecek memur veya diğer kamu görevlileri eliyle de yaptırılabilecektir.

Vali ve Kaymakamlar, kendilerinin izin vermeye yetkili oldukları memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında yaptırdıkları araştırma sonucunda; 4483 sayılı Kanun kapsamına girmediği, soyut ve genci nitelikte olduğu, kişi ve/veya olay belirtilmediği, dilekçedeki isim ve imzanın hayali olduğu belirlenen ihbar veya şikayet dilekçelerini işleme koymayacaklardır. Bu durum, kimliği ve adresi belli olan dilekçe sahibine bildirilecektir.

4- Bakanlığımın izin vermeye yetkili olduğu memurlar ve diğer kamu görevlileriyle ilgili olan 4483 sayılı Kanun kapsamında bulunan ihbar veya şikayet dilekçeleri ise Valiliklerce (yapılması gereken işleme dair Vali görüşüyle birlikte) Bakanlığıma gönderilecektir.

Bu ihbar ve şikayet dilekçeleriyle ilgili olarak, dilekçenin niteliğine göre yukarıdaki 2. ve 3. maddelerde belirtilen esaslara paralel olarak Bakanlığımca işlem yapılacaktır.

Ayrıca, Bakanlığımın izin vermeye yetkili olduğu memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkındaki araştırmalar; Mülkiye Müfettişlerine veya Mahalli İdareler Kontrolörlerine yaptırılabileceği gibi, Valiliklere de yaptırılabilecektir. Valiliklere yaptırılan araştırmaların sonucu Bakanlığıma bildirilirken, yapılması gereken işleme ilişkin Vali görüşü mutlaka belirtilecektir

5-      Ancak yaptırılan araştırma sonucunda; 4483 sayılı Kanun kapsamında bulunduğu, somut ve özel nitelikte Olduğu, kişi ve/veya olay belirtildiği, muhbir veya müştekinin isim ve imzasının gerçek olduğu anlaşılan ihbar veya şikayet dilekçeleriyle ilgili olarak yetkili merci tarafından 4483 sayılı Kanun hükümlerine göre ön inceleme yapılıp karar verilecektir.

6-      Bakanlığımıza doğrudan intikal eden ve merkez teşkilatı ile bağlı kuruluşların merkezdeki birimlerinde istihdam edilen memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkındaki ihbar veya şikayet dilekçeleriyle ilgili olarak da bu Genelgedeki esaslara göre işlem yapılacaktır.

Bakanlığımıza doğrudan intikal eden, ancak merkez ve bağlı kuruluşların taşra teşkilatında istihdam edilen, Valiler ile Kaymakamların izin vermeye yetkili oldukları memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkındaki ihbar ve şikayet dilekçeleri, bu Genelge doğrultusunda işlem yapılmak üzere ilgili Valiliğe gönderilecektir. Ancak Bakanlığımca gerek görülen hallerde bunlar hakkında da Mülkiye Müfettişlerine veya Mahalli İdareler Kontrolörlerine araştırma veya ön inceleme yaptırılabilecektir

7- Cumhuriyet Başsavcılıklarınca, zaman zaman bazı ihbar veya şikayet dilekçelerinin, 4483 sayılı Kanun kapsamına girip girmediği ve giriyorlarsa 4483 sayılı Kanunun 4. maddesinde belirtilen şartlara uygun Olup Olmadığı hususlarının araştırılmaksızın yetkili mercilere intikal ettirildiği görülmektedir. Cumhuriyet Başsavcılıklarından bu suretle gelen ihbar veya şikayet dilekçeleri hakkında da yine bu Genelgede belirtilen esaslara göre işlem yapılacaktır.

Cumhuriyet Başsavcılıklarınca intikal ettirilen ihbar veya şikayet dilekçelerinin “işlem konulmaması”na karar verildiği takdirde, bu durum, kimliği ve adresi belli olan dilekçe sahibinin yanı sıra, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına da bildirilecektir.

8- 4483 sayılı Kanunun 12.maddesinde, bu Kanun kapsamındaki memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında hazırlık soruşturması yapacak Cumhuriyet Başsavcılıkları özellikle belirtilmiş bulunmaktadır. Bu itibarla, aynı Kanunun 4.maddesine göre yetkili uı1crciden soruşturma iznini, ancak kendisine memur ve diğer kamu görevlisi hakkında hazırlık soruşturması yapma görev ve yetkisi verilmiş olan Cumhuriyet Başsavcısının talep etmesi gerektiği tabiidir. Bir başka deyişle Cumhuriyet Başsavcılarının 4483 sayılı Kanunun 12.maddesine göre hazırlık soruşturması yapmakla yetkili kılınmadığı memur ve diğer kamu görevlisi hakkında yetkili merciden soruşturma izni istemesi mümkün görülmemektedir. Ayrıca bu durum gereksiz yazışmalara ve zaman kaybına neden olmaktadır.

Dolayısıyla, Cumhuriyet Başsavcılarının anılan Kanuna göre hazırlık soruşturması yapmaya görevli bulunmadıkları memur ve diğer kamu görevlileri’ hakkında izin vermeye yetkili mercilere intikal ettirmiş oldukları ihbar veya şikayet dilekçeleriyle ilgili olarak herhangi bir işlem yapılmayacak ve bu dilekçeler gerekçesi belirtilerek (dilekçeyi gönderen) Cumhuriyet Başsavcılığına, usulünce işlem yapılmasını taleben, iade edilecektir.

İşbu Genelgede belirtilen hususların uygulanmasının sağlanmasını ve herhangi bir aksaklığı meydan verilmemesini arz ve rica ederim.