Cem Kabdan Hukuk Bürosu :: Karayolu Nakliye-CMR

Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi

CMR

Karar S.: 94/6322 R.G.: 04.01.1995

Karar T.: 02.12.1994 Sayı: 22161

07.12.1993 tarihli ve 3939 sayılı Kanunla katılmamız uygun bulunan ilişik "Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi (CMR)"ile bu Sözleşmeye ek 05.07.1978 tarihli Protokole, Sözleşme`nin 47 nci maddesine ihtirazi kayıt konulmak suretiyle katılmamız ve 30.06.1994 tarihli ve 94/5831 sayılı Kararname`nin iptali; Dışişleri Bakanlığı`nın 21.11.1994 tarihli ve EİUK/6248-10385 sayılı yazısı üzerine, 31.05.1963 tarihli ve 244 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine göre, Bakanlar Kurulu`nca 02.12.1994 tarihinde kararlaştırılmıştır.

EŞYALARIN KARAYOLUNDAN ULUSLARARASI NAKLİYATI

İÇİN MUVAKELE SÖZLEŞMESİ (CMR)

DİBACE

AKİT TARAFLAR Eşyaların Karayolundan Taşınması koşullarını standartlaştırmanın, özellikle bu tür taşımalarda kullanılan belgeler ve taşıyıcının sorumluluğu bakımından yararlarına inanarak:

AŞAĞIDAKİ KONULARDA ANLAŞMIŞLARDIR

I. BÖLÜM

UYGULAMA ALANI

MADDE 1 - 1. Bu Sözleşme, Sözleşmede belirtildiği gibi yükleme yeri ve teslim için belirlenen yerin en az biri akit ülke olan iki ayrı ülkede olması halinde, tarafların ikametgahı ve milliyetine bakılmaksızın ücret karşılığında yüklerin taşıt ile karadan taşınmasına ait her mukaveleye uygulanacaktır.

2. Bu Sözleşmenin uygulanması bakımından "taşıt" sözcüğü 19 Eylül 1949 tarihli Karayolu Trafiği Anlaşmasının 4 üncü maddesinde tanımlandığı gibi motorlu taşıtlar, dizi halinde taşıtlar, römorklar ve yarı römorklar anlamına gelir.

3. Bu Sözleşme taşımanın Devletler veya kamu kurum veya kuruluşları tarafından yapıldığı hallerde de uygulanacaktır.

4. Bu Sözleşme aşağıdaki durumlarda uygulanmayacaktır.

a) Uluslararası posta anlaşmaları gereğince yapılan taşımalarda,

b) Cenaze taşımalarında,

c) Ev eşyası taşımalarında,

5. Akit taraflar, iki veya birkaçı arasında yapacakları özel anlaşmalarla bu sözleşme hükümlerini değiştirmemeyi kabul ederler. Ancak, sözleşmeyi sınır trafiğine uygulamamak veya tamamen kendi ülkeleri içindeki taşıma etkinliklerinde yükler üzerinde hak iddia etmeye yarayan sevk mektubunun kullanılmasına izin vermek gibi durumlar bunun dışındadır.

MADDE 2 - 1. Mal yüklü taşıt, 14 ncü madde hükümlerinin uygulandığı haller dışında yolun bir kısmında deniz, demiryolu, nehir, kanal veya havayoluyla yük boşaltılmadan taşındığı hallerinde de bu Sözleşme taşımanın tümü için uygulanır. Ancak diğer taşıtlarla yapılan taşımalarda ortaya çıkan kayıp,

hasar veya gecikmelerin, karayolu taşımacısının bir fiil veya ihmalinden doğmayıp yüklerin diğer taşıtlarda taşınması sırasında ve nedeniyle oluşabileceği kanıtlanır ise, Karayolu taşıyıcısının sorumluluğu bu Sözleşmeye göre, eğer sözkonusu diğer taşıtlar ile yükün taşınması için yasal koşullara uygun olarak o taşıt taşıyıcısı ile gönderen arasına bir mukavele yapılmış sayılır ve o mukavele konulması gelenekleşmiş hükümlere göre tayin edilir.

Ancak, konulmuş bu gibi koşulların bulunmaması hallerinde, karayolu taşıyıcısının sorumluluğu bu Sözleşmeye göre tayin edilir.

2. Eğer, karayolu taşımacısı diğer taşıtlar ile de taşıma yapıyor ise, sorumluluğu bu maddenin 1 nci paragrafına göre tayin edilir. Ancak bu durumda, karayolu ve diğer taşıtlar ile taşıma yapan kimse, iki ayrı kişi gibi işlem görür.

II. BÖLÜM

TAŞIMACININ SORUMLU OLDUĞU KİŞİLER

MADDE 3 - Bu Sözleşmenin uygulanması bakımından taşımacı, çalıştırdığı kişilerin ve taşımanın yapılması için hizmetlerinden yararlandığı diğer kimselerin görevleri sırasında hareket ve ihmallerinden sanki bu hareket ve ihmalleri kendisi yapmış gibi sorumlu olacaktır.

III. BÖLÜM

TAŞIMA MUKAVELESİNİN AKDEDİLMESİ VE UYGULANMASI

MADDE 4 - Taşıma mukavelesi bir sevk mektubunun düzenlenmesi ile gerçekleştirilir. Bu mektubun yokluğu usule aykırı oluşu veya kaybolması, bu Sözleşme hükümlerine tabi olacak olan taşıma mukavelesinin varlığı ve geçerliliğini etkilemez.

MADDE 5 - 1. Sevk mektubu üç nüsha halinde düzenlenerek gönderici ve taşımacı tarafından imzalanır. Sevk mektubunun düzenlendiği ülkedeki yasaları izin verdiği takdirde, bu imzalar matbaada basılabilir veya onların yerine gönderici ve taşımacının mühürleri kullanılabilir. Birinci suret göndericiye

verilir. İkinci yükle beraber gider. Üçüncüsü ise taşımacı tarafından saklanır.

2. Taşınacak yüklerin başka taşıtlara yüklenmesi gerektiği, bunların ayrı çeşit yükler olduğu veya ayrı partilere bölünmesi durumunda gönderici veya taşımacı her çeşit ve parti yük için ayrı bir sevk mektubu isteme hakkına sahiptir.

MADDE 6 - 1. Sevk mektubu şu bilgileri içerecektir:

a) Sevk mektubu tarihi ve düzenleme yeri,

b) Göndericinin adı ve adresi,

c) Taşımacının isim ve adresi,

d) Yükün yükleme yeri, tarihi ve teslim için belirlenen yer,

e) Yükün gönderildiği kişinin isim ve adresi,

f) Yükün özelliğinin tarifi, ambalaj şekli ve tehlikeli yükler söz konusu olduğunda bunların herkesce anlaşılacak şekilde tarifi,

g) Kaç para olduğu ve bunların özel marka ve sayıları,

h) Yükün brüt ağırlığı veya başka bir şekilde ifade edilmiş ise miktarı,

ı) Taşıma ücretleri (Taşıma bedeli, ek giderler, gümrük resimleri ve mukavelenin aktinden teslime kadar yapılan diğer ödemeler)

j) Gümrük ve diğer formaliteler için gerekli talimatlar,

k) Aksine olabilecek herhangi bir hükme bakılmaksızın, taşımanın bu Sözleşme hükümlerine tabi olduğunu bildirir not.

2. Gerekli durumlarda sevk mektubu şu bilgileri de ayrıca içerecektir:

a) Aktarmaya izin verilmediğini belirten not,

b) Göndericinin ödemeyi kabul ettiği ödemeler,

c) Yükün tesliminde yapılacak ödentilerin miktarı,

d) Yük değerinin beyanı ve tesliminde özel faizi temsil eden miktar,

e) Yükün sigorta edilmesine dair göndericinin alıcıya vereceği direktif,

f) Taşımanın tamamlanması için anlaşmaya varılmış zaman süresi,

g) Taşımacıya verilen belgelerin listesi.

3. Taraflar, yarar gördükleri diğer hususları da sevk mektubuna yazabilirler.

MADDE 7 - 1. Gönderici, aşağıdaki hususların hatalı veya yetersiz oluşundan uğrayacağı zarar, hasar ve yaptığı ödemelerden sorumludur.

a) Madde 6 paragraf 1; b), d), e), f), g), j) de belirtilen hususlar,

b) Madde 6 paragraf 2 de belirtilen hususlar,

c) Sevk mektubunun düzenlenmesini sağlamak veya daha başka hususların içine yazılması amacıyla göndericinin vereceği her türlü diğer hususlar ve talimatlar.

2. Göndericinin talebi üzerine taşımacı bu maddenin 1 nci paragrafındaki hususları sevk mektubuna yazarsa, aksi kanıtlanmadıkça bunu gönderici adına yapmış sayılacaktır.

3. Sevk mektubu madde 6 paragraf 1 k da belirtilen beyanı içermez ise taşımacı bu ihmal yüzünden malın kullanma hakkına sahip kişinin bu ihmalden dolayı uğradığı zarar hasar ve yapıldığı ödemelerden sorumlu olacaktır.

MADDE 8 - 1. Yükü teslim aldığı sırada taşımacı şunları kontrol edecektir:

a) Parça sayısı ve bunların üzerindeki marka ve numaralar bakımından sevk mektubundaki beyanların doğruluğu,

b) Yükün ve bunların ambalajının görünürdeki durumu.

2. Taşımacı bu maddenin 1 nci paragrafında belirtilen beyanları kontrol etmek için gerekli makul araçlardan yoksun ise, sevk mektubuna çekincesini gerekçesi ile birlikte yazacaktır. Aynı şekilde yükün ve ambalajların görünürdeki durumu ile ilgili yazacağı çekincenin gerekçelerini de belirtecektir. Çekinceler, gönderici sevk mektubunda bu çekincelere bağlı kalacağını açıkca kabul etmiş olmadıkça göndericiyi bağlayıcı olmayacaktır.

3. Gönderici, yükün brüt ağırlığını veya bunların başka türlü ifade edilmiş miktarlarını, kontrol etmesini taşımacıdan isteme hakkına sahiptir. Ayrıca parçaların kontrol edilmesini de isteyebilir. Taşımacı kontrol giderlerini isteme hakkına sahiptir. Kontrollerin sonuçları sevk mektubuna yazılır.

MADDE 9 - 1. Sevk mektubu, taşıma mukavelesinin akdine, mukavelenin koşullarına ve yüklerin taşımacı tarafından kabulüne, karine teşkil eder.

2. Sevk mektubunda, taşımacı tarafından beyan edilmiş çekince yok ise aksi kanıtlanmadıkça tesellümde yükün ve ambalajların iyi durumda olduğu, sayılarının, marka ve numalaralarının sevk mektubunda yazılı olanlara uyduğu varsayılır.

MADDE 10 - Gönderici, kişilere malzemeye ve diğer yüklere gelecek zarar ziyan ve hasardan, yükün kusurlu olarak amabalajlanmasından kaynaklanan masraflardan taşımacıya karşı sorumludur. Ancak, yükün kabulünde kusur açık seçik ise ve taşımacı tarafından biliniyor ise bu hususta bir çekince

beyanında bulunmamış ise bu hüküm geçersizdir.

MADDE 11 - 1. Malların tesliminden önce tamamlanması gereken gümrük ve diğer formalitelerin yerine getirilmesi için, gönderici, lüzumlu belgeleri sevk mektubuna iliştirecek yahutta taşımacıya verecek ve talep ettiği diğer bilgileri kendisine sağlayacaktır.

2. Taşımacı bu belgelerle verilen bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek zorunda değildir. Gönderici bu gibi belgelerin bulunmaması, yetersiz olması, veya usule aykırı oluşundan doğacak zarar, ziyan ve hasardan, taşımacıya karşı sorumludur. Ancak, taşımacının hatası veya ihmali görülen

durumlar bu hüküm dışındadır.

MADDE 12 - 1. Gönderici, özellikle taşımayı durdurmasını, teslimin yapılacağı yeri değiştirmesini veya sevk mektubunda gösterilen alıcıdan başkasına teslim etmesini istemek suretiyle yüke tasarruf etmek hakkına sahiptir.

2. Sevk mektubunun ikinci nüshası alıcıya verildiği veya alıcı, madde 13 paragraf 1 de belirlendiği gibi hakkını kullandığı zaman göndericinin tasarruf hakkı ortadan kalkar. O andan itibaren taşımacı alıcının emirlerine uyacaktır.

3. Bununla beraber, gönderici tarafından sevk mektubuna o yolda bir not yazılmış ise, sevk mektubunun düzenlenmesinden sonra tasarruf hakkı alıcıya aittir.

4. Tasarruf hakkını kullandığı sırada alıcı yükün diğer bir kişiye teslimini emretmiş ise, bu diğer kişi başka alıcılar gösterme hakkına sahip değildir.

5. Tasarruf hakkını kullanma aşağıdaki koşullara bağlıdır.

a) Gönderici veya bu maddenin 3 üncü paragrafında öngörülen durumda bu hakkı kullanmak isteyen alıcı, taşımacıya verilen yeni talimatın bulunduğu sevk mektubunu sunmalı ve bu talimatı yerine getirmenin gerektirdiği bütün masraf, zarar ve ziyanı ödemelidir.

b) Bu talimatın yerine getirilmesi onların yerine getirecek kişinin eline geçtiği anda mümkün olmalı ve ne taşımacının normal işlerine engel olmalı, ne de gönderilen diğer yüklerin gönderici veya alıcılarına zarar vermelidir.

c) Bu talimat gönderilen yükün bölünmesine yol açmamalıdır.

6. Bu maddenin 5 (b) paragrafında öngörülen hükümlerden dolayı taşımacı aldığı talimatı yerine getirmez ise bu talimatı kendine veren kişiye derhal bilgi verecektir.

7. Bu maddede öngörülen koşullara göre verilen talimatı taşımacı yerine getirmemiş veyahutta bunları sevk mektubunun birinci nüshasını istemeden yerine getirmiş ise bu olaydan oluşacak zarar ve ziyan için istekte bulunma hakkına sahip kişiye karşı sorumlu olur.

MADDE 13 - 1. Yükün teslim için belirtilen yere varışından sonra alıcı, makbuz karşılığında kendisine sevk mektubunun ikinci nüshasını ve yükü teslim etmesini istemek hakkına sahiptir. Yükün kaybolduğu saptanır veya 19 uncu madde de öngörülen zamanın bitiminden sonra ulaşmaz ise taşıma sözleşmesinden doğan hakları, alıcı kendi adına taşımacıya karşı kullanmak hakkına sahiptir.

2. Bu maddenin 1 inci paragrafında kendisinde sağlanan haklardan yararlanan alıcı, sevk mektubundan doğan ödemeleri ödemekle yükümlüdür. Fakat bu konuda bir anlaşmazlık çıktığında taşımacı, alıcı tarafından teminat gösterilmedikçe yükü teslim etmek zorunda değildir.

MADDE 14 - 1. Yük teslim yerine varmadan önce mukaveleyi sevk mektubunda öngörülen koşullara göre uygulamak herhangi bir nedenle imkansız hale gelirse, taşımacı 12 nci madde gereğince, yüke tasarruf etme hakkına sahip olan kişiden talimat isteyecektir.

2. Bununla beraber, koşullar yükün sevk mektubunda öngörülenlerden farklı bir şekilde taşınmasına olanak sağlıyor ise ve taşımacı 12 nci madde hükümleri gereğince yüke tasarruf etme hakkına sahip kişiden uygun bir zaman içinde talimat alamamış ise, yüke tasarruf etme hakkına sahip kişinin yararlarına en uygun görülen önlemleri almakla yükümlüdür.

MADDE 15 - 1. Yükün teslim yerine varışından sonra koşullar bunların teslimini engellediği hallerde taşımacı göndericiden talimat isteyecektir. Eğer alıcı yükü kabul etmezse, gönderici sevk mektubunun birinci nüshasını vermeden yük üzerinde tasarruf etme hakkına sahiptir.

2. Alıcı yükü kabul etmemiş bile olsa, taşımacıya göndericiden aksine talimat gelmedikçe, bunların teslimini isteyebilir.

3. Alıcı madde 12 paragraf 3 gereğince haklarını kullanarak, yükün başka bir kişiye teslimine dair emir verdikten sonra, bunların teslimini engelleyici koşullar ortaya çıktığında, alıcı gönderici imiş ve diğer kişi alıcı imiş gibi bu maddenin 1 ve 2 nci paragrafları uygulanır.

MADDE 16 - 1. Taşımacı talimat istemiyle yaptığı ödemelerle bu talimatı yerine getirmenin gerektirdiği masrafları geri alma hakkına sahiptir. Ancak, bu masrafları taşımacının kendi kusur ve ihmali yüzünden yapılmamış olması gerekir.

2. Madde 14 paragraf 1 de ve madde 15 de öngörülen durumlarda taşımacı yükü onları tasarruf etme hakkına sahip olan kişi hesabına derhal boşaltabilir. Bunun üzerine taşıma işi sona ermiş sayılır. Ondan sonra taşımacı malı bu hakka sahip kişi adına koruma altına alır.

Bununla beraber bunları üçüncü bir kişiye verebilir. Bu takdirde üçüncü kişinin seçiminde tebdirli davranmak dışında hiçbir sorumluluğu kalmaz. Sevk mektubuyla ilgili ödemelerin tahakkuku devam eder.

3. Mal çabuk bozulan cinsten ise, veya durumları öyle gerektiriyor ise yahutta depolama ödemeleri malın değeri ile uyumlu değilse taşımacı yüke tasarruf etme hakkına sahip kişiden talimat beklemeden onları satabilir. Ayrıca makul bir süre bitiminde bu malları tasarruf etme hakkına sahip kişiden

üstesinden gelebileceği aksine bir talimat almamış ise başka durumlarda da malın satışına kalkışabilir.

4. Eğer mallar bu madde gereğince satılmış ise, satıştan elde edilen para yüke ait ödemeler çıktıntan sonra, geriye kalan kısmı bunları tasarruf etme hakkına sahip kişiye verilir. Şayet bu ödemeler satıştan elde edilen paradan fazla ise, taşımacı aradaki farkı tahsil etme hakkına sahiptir.

5. Satış halinde takip edilecek usul malların satıldığı yerin kanun ve geleneklerine göre saptanır.

IV. BÖLÜM

TAŞIMACININ SORUMLULUĞU

MADDE 17 - 1. Taşımacı, yükü teslim aldığı andan, teslim edinceye kadar, bunların kısmen veya tamamen kaybından ve doğacak hasardan sorumludur.

2. Eğer kayıp, hasar veya gecikme istek sahibinin hatası veya ihmalinden, taşımacının hatasından değil de, istek sahibinin verdiği talimattan, yüke has bir kusurdan yahutta taşımacının önlenmesine olanak bulunmayan durumlardan ileri gelmiş ise, taşımacı sorumlu tutulamaz.

3. Taşımacı taşımayı yapmak için kullandığı kusurlu taşıtları, bu taşıtı kiraladığı kişinin veya vekilinin yahutta çalışanlarının hata ve veya ihmallerinden dolayı sorumludur.

4. Madde 18 paragraf 2 ila 5`e uygun olmak üzere kayıp veya hasar durumları aşağıda belirtilen koşullardan bir veya bir kaçının doğal sonucu olan özel risklerden doğmuş ise, taşımacı sorumlu tutulamaz.

a) Kullanılmasında anlaşmaya varılmış ve sevk mektubunda açıkca belirtilmiş olduğu üzere, madeni levha ile kaplanmamış açık taşıtlar kullanılması,

b) Ambalajlanmadıkları veya kötü ambalajlandıkları zaman, özellikleri gereği fire veren veya hasara uğraan malların ambalajlanmaması veya hatalı amabalajlanmış olması,

c) Yükün gönderici, alıcı veya bunlar adına hareket eden kişiler tarafından alınması, taşınması, yüklenmesi, yığılması veya boşaltılması,

d) Özellikle kırılma, paslanma, çürüme, kuruma, normal fire yahutta güve ve haşerattan kısmen veya tamamen zarar görebilecek malların özelliği,

e) Sandık veya paketlerin üzerindeki marka veya numaraların yetersiz veya hatalı oluşu,

f) Canlı hayvan nakli,

5. Kayıp, hasar ve gecikmeye neden olan faktörlerden bazıları bakımından bu maddeye göre sorumlu olduğu faktörlerin kayıp, hasar ve gecikmeye yaptıkları katkı oranında sorumlu olacaktır.

MADDE 18 - 1. Kayıp hasar ve gecikmenin madde 17 paragraf 2 de öngörülen nedenlerden birinden doğduğunu kanıtlamak taşımacıya aittir.

2. Taşımacı, durumun koşulları bakımından kayıp veya hasarın Madde 17 paragraf 4 de öngörülen özel risklerin bir veya daha fazlasına atfedilebildiğini belirlendiğinde, bunların bu nedenlerden ileri geldiği kabul edilir. Hak iddia eden kimse, kayıp veya zararın bu risklere kısmen veya tamamen bağlı olmadığını kanıtlamak hakkına sahiptir.

3. Anormal bir noksanlık veya sandık yahutta paketlerde bir kaybolma olduğunda, kayıp veya hasarın Madde 17 paragraf 4 (a) da belirtilen durumlardan ileri geldiği varsayımına dayanan hüküm uygulanmaz.

4. Eğer taşıma malın sıcağa, soğuğa, ısı derecesindeki değişmelere ve rutubete karşı koruyacak şekilde donatılmış taşıtlarla yapılıyorsa, taşımacı Madde 17 paragraf 4 (d) deki avantajdan faydalanmayı talep edemez. Ancak, bu tür donanım seçilmesi ve kullanılması ile ilgili olarak kendisine düşen

önlemleri aldığını ve verilen özel talimata uyduğunu kanıtlarsa böyle bir istemde bulunabilir.

5. Taşımacı kendisine düşen bütün önlemleri aldığını ve verilen özel talimata uyduğunu kanıtladıkça Madde 17 paragraf 4 (f) deki avantajdan yararlanmayı isteyemez.

MADDE 19 - Yük kararlaştırılan zaman limiti içinde teslim edilmemiş ise veya kararlaştırılmış zaman limiti olmadığı hallerde, taşımanın normal süresi ve özellikle parçalı yüklerde tüm yükü bir araya getirmek için gerekli zaman, gayretli bir taşımacıya gerekli zamanı geçiyorsa teslimde gecikme var

edemektir.

MADDE 20 - 1. Kararlaştırılan zaman limitinin sonra ermesini izleyen 30 gün içinde veya kararlaştırılan zaman limiti yoksa, taşımacının yükü almasından sonra 60 gün içinde yükün teslim edilmemiş olması, bunların kaybolduğuna kesin kanıt oluşturup ve bunun üzerine hak sahibi yükü kaybolmuş

varsayacaktır.

2. Kaybolan eşya karşılığında tazminatını aldıktan sonra hak sahibi yazı ile başvurarak, tazminatın ödenmesini takip eden yıl içinde mallar bulunduğu takdirde kendisine bilgi verilmesini isteyebilir. Bu başvurunun alındığı kendisine yazı ile bildirilir.

3. Hak sahibi, kendisine bilgi verilmesini takiben 30 gün içinde, sevk mektubunda gösterilen ücretleri ödemesi ve ayrıca tazminatı geri ödemesi karşılığında malın kendisine teslim edilmesini isteyebilir. Fakat madde 23 ve uygulanabildiği takdirde madde 26 da belirtilen teslimattaki gecikmeler için

tazminat isteme hakkı saklıdır.

4. Paragraf 3 de öngörülen 30 gün içinde 2 nci paragrafta belirtilen isteğin yapılmaması veya talimatın verilmemesi halinde yahutta tazminatın ödenmesinden sonra mal bir yıldan fazla zaman geçmeden bulunmadığı takdirde taşımacı bunları bulundukları ülke yasalarına göre kullanır.

MADDE 21 - Mal alıcıya taşıyıcı tarafından taşıma anlaşmasına göre, "teslimdeki ödeme" tutarı tahsil edilmeksizin teslim edilmiş ise, bu durumda taşıyıcı, göndericiye karşı, "teslimdeki ödeme" tutarını aşamayacak miktarda ve alıcıya karşı dava açma hakkını kaybetmeksizin tazminat ödemekle

yükümlüdür.

MADDE 22 - 1. Gönderici taşımacıya yük verdiğinde, kendisine tehlikenin gerçek özelliklerini bildirir ve gerikiyorsa alınacak önlemleri belirtir. Eğer bu bilgiler sevk mektubuna yazılmamış ise, bu yükü taşımanın oluşturduğu tehlikenin gerçek içeriğini taşımacının bildiği başka yollarla kanıtlamak

gönderici veya alıcıya düşer.

2. Bu maddenin 1 nci paragrafında belirtilen durumlarda taşımacının tehlikeli olduğunu bilmediği tehlikeli yük, taşımacı tarafından herhangi bir yerde veya zamanda boşaltılabilir veya imha edilebilir veya tazminat talep etmeksizin zararsız hale getirilebilir. Bundan başka gönderici bu çeşit yükün

taşınmak üzere tesliminden veya taşımasından doğacak bütün zarar ve ziyandan sorumludur.

MADDE 23 - 1. Bu Sözleşmenin hükümleri gereğince bir taşıyıcı, yükün kısmen veya tamamen kaybından dolayı tazminat ödemekle sorumlu tutulduğundan, bu tazminat yükün taşınmak üzere kabul edildiği yer ve zamandaki kıymetine göre hesaplanır.

2. Malın kıymeti, ticaret borsası fiyatına göre saptanır. Eğer böyle bir fiyat yoksa, geçerli piyasa fiyatlarına göre bir tesbit yapılır. Eğer ne ticaret borsası fiyatı ne de geçerli piyasa fiyatı mevcutsa tesbit, aynı cins ve kalitedeki malların normal kıymetine göre yapılır.

3. Tazminat, noksan olan brüt ağırlığın beher kilogramı için 25 frangı geçemez. Frank bir gramın 10/31`i ağırlığında safiyeti binde 900 olan altın franktır.

4. Yükün taşınması dolayısıyla ödenen taşıma ücreti, gümrük resimleri ve diğer ödemelerde, malın tamamen kaybedilmesi halinde tamamen ödenir. Kısmen kaybolma halinde ise karşılaşılan zarar oranında ödeme yapılır. Bunlar dışında başka tazminat ödenmez.

5. Gecikme halinde, hak sahibi zarar ve ziyanın bundan ileri geldiğini kanıtlarsa, taşımacı bu zarar ve ziyan için taşıma ücretini geçmemek üzere tazminat öder.

6. Madde 24 ve 26 gereğince malın diğeri veya teslimde özel faiz beyan edilmiş ise daha yüksek tazminat istenebilir.

MADDE 24 - Gönderici anlaşmaya varılacak belirli bir ücret karşılığında, sevk mektubunda madde 23. paragraf 3 te belirtilen sınırı geçen bir değer beyan edebilir. Bu takdirde, beyan edilen değer bu sınırın yerine geçer.

MADDE 25 - 1. Hasar durumunda taşımacı, yükün madde 23 paragraf, 1, 2 ve 4 gereğince belirlenen değerine göre hesaplanmış kıymetten düşme karşılığı olan bedeli öder.

2 - Ancak tazminat şu miktarları aşamaz:

a) Eğer gönderilen malın tamamı hasara uğramış ise, tamamı kaybolduğundan ödenmesi gereken miktar,

b) Eğer gönderilen yükün bir kısmı hasara uğramış ise, eksilen kısmı için ödenmesi gereken miktar.

MADDE 26 - 1. Kaybolma, hasar veya kararlaştırılan zaman limitinin aşılması halinde gönderici, belirlenecek bu ücret ödenmesi karşılığında, teslim süresi için ödenecek özel faizin miktarını tayin eder ve bunu sevk mektubuna yazar.

2. Teslim süresi için özel bir faiz ödeneceği beyan edilmiş ise, 23, 24 ve 25. maddelerde öngörülen tazminattan ayrı olarak, kanıtlanan fazla zarar ve hasar için beyan edilen miktara kadar tazminat istenebilir.

MADDE 27 - 1. Hak sahibi ödenecek tazminat için faiz isteyebilir. Yılda % 5 üzerinden hesap edilecek bu faiz, ödeme isteğinin yazılı olarak, taşımacıya gönderildiği tarihten başlar. Böyle bir istekte bulunulmamış ise, tahakkuk dava açıldığı tarihten itibaren yapılır.

2. Tazminatın hesaplanmasında asıl olan unsurlar ödemenin istendiği ülke ve parası ile ifade edilmediği zaman, söz konusu tazminatın o ülke parasına çevrilmesi, ödemenin yapılacağı gün ve yerde uygulanan kura göre saptanır.

MADDE 28 - 1. İlgili yasaya göre, bu Sözleşmeye göre yapılan taşımadan oluşan zarar, hasar veya gecikme, mukavele dışı bir isteme yol açtığı hallerde taşımacı, sorumluluğunu kaldıran veya ödeyeceği tazminatı tesbit eden yahutta sınırlayan bu Sözleşme hükümlerinden yararlanabilir.

2. Madde 23`de belirtilen koşullara göre taşımacının sorumlu olduğu kişilerden birinin zarar, hasar veya gecikmeden dolayı, mukavele dışı sorumluluğu söz konusu olduğu hallerde, bu kişi taşımacının sorumluluğunu kaldıralan veya ödeyeceği tazminatı tesbit yahutta sınırlayan Sözleşme

hükümlerinden yararlanabilir.

MADDE 29 - 1. Hasar, taşımacının kendi kötü hareketinden veya davaya bakan mahkemenin kararı ile isteyerek kötü harekete eşdeğer sayılan kusurundan ileri gelmiş ise taşımacı, sorumluluğunu kaldıran veya sınırlayan yahutta kanıt yükünü karşı tarafa yükleyen bu maddenin hükümlerinden yararlanamaz.

2. Bilerek kötü hareket veya kusur taşımacının vekil veya çalışanları tarafından görevleri sırasında işlenmiş ise, aynı hüküm uygulanır. Bundan başka, böyle bir durumda adı geçen vekiller, çalışanlar ve diğer kişiler kişisel sorumlulukları yönünden 1 nci paragrafta belirtilen bu bölüm hükümlerinden yararlanamazlar.

V. BÖLÜM

İSTEM VE DAVALAR

MADDE 30 - 1. Alıcı, taşımacı ile beraber durumlarını kontrol etmeden, veya ziyan ve hasarın açıkca görüldüğü hallerde teslim anında veya açıkca görülmediği hallerde teslimden yedi gün içinde (pazar günleri ve resmi tatiller hariç) durumu kendisine bildirmeden malı tesellüm ederse, bu husus

onun yükü sevk mektubunda belirtildiği şekilde alındığına kanıt oluşturur. Açıkca gözükmeyen ziyan veya hasarlarda bildirme yazılı olarak yapılacaktır.

2. Mal alıcı ve taşımacı tarafından kontrol edildikten sonra, bu kontrolun sonucuna uymayan kanıtlar ancak açıkca görülmeyen ziyan ve hasarlar için kabul olunabilir. Ancak bunun için alıcının kontrolden sonra yedi gün içinde (pazar ve resmi tatil dışında) durumu yazılı olarak taşımacıya bildirmesi gereklidir.

3. Yük alıcının kullanımına verildiği tarihten sonraki 21 gün içinde durum yazılı olarak taşımacıya bildirilmemiş ise, teslimdeki gecikmeler için tazminat ödenmez.

4. Bu maddedeki zaman limitlerini hesap ederken duruma göre teslim tarihi, kontrol tarihi, veya yükün alıcıya verildiği tarih sayılmayacaktır.

5. Gerekli tetkik ve kontrelleri yapmak için taşımacı ve alıcı birbirlerine makul her kolaylığı göstereceklerdir.

MADDE 31 - 1. Bu Sözleşmeye göre yapılan taşımalardan ortaya çıkan davalarda davacı taraflar arasında anlaşma ile belirlenmiş, Akit Taraf mahkemelerinde dava açılabilir. Ayrıca şu ülke mahkemelerinde de dava açılabilir.

a) Davalının mutaden ikamet ettiği veya taşıma mukavelesinin aktedildiği esas iş yerinin, veya şubesinin veyahutta acentasının bulunduğu yerlerde,

b) Taşımacının yükü aldığı veya teslim yeri olarak gösterilen yerlerde,

ve başka mahkemelerde dava açılamaz.

2. Bu maddenin 1 nci paragrafı ile ilgili olarak bir dava yine aynı paragrafa göre yetkili olan bir mahkemede görülmekte ise veya böyle bir mahkeme tarafından bir taleple ilgili olarak karar verilmiş ise, aynı nedenlerle aynı taraflar arasında yeni bir dava açılamaz. Ancak ilk davanın açıldığı ülkede yerine getirilmiyor ise, bu hüküm uygulanmaz.

3. Bir akit ülkedeki bir mahkemenin 1 inci paragrafta sözü geçen bir dava ile ilgili olarak verdiği karar, o ülkede yerine getirilebiliyor ise ilgili ülkedeki formaliteler tamamlanır tamamlanmaz, diğer akit ülkelerin her birinde de yerine getirilebilir olacaktır. Bu formaliteler davanın yeniden görülmesine olanak sağlamaz.

4. Bu maddenin 3 üncü paragrafındaki hükümler mütenakız kararlara gıyaben verilen kararlara ve mahkeme emriyle yapılan ödemelere uygulanır. Fakat ara kararlarına veya istemi tamamen veya kısmen reddedilen davacıya ödemelere ilaveten yüklenen tazminatlara uygulanmaz.

5. Bu Sözleşme gereğince taşımalardan doğan davalarda, Akit Ülkelerde oturan veya işyerleri bu ülkelerde olan Akit Ülke vatandaşlarından giderlere karşılık teminat istenemez.

3. 37 ve 38. maddelerde öngörülen davalarla ilgili olarak verilecek kararlarda madde 31 paragraf 3 ve 4 hükümleri uygulanır.

4. Taşımacılar arasındaki davalarda madde 32 hükümleri uygulanır. Bununla beraber, zaman aşımı ya bu anlaşma gereğince ödenmesi gereken tazminatın miktarını tayin eden son mahkeme kararı tarihinden yahutta böyle bir karar yoksa, ödeme tarihinden itibaren başlar.

a) Davalının mutaden ikamet ettiği veya taşıma mukavelesinin aktedildiği esas iş yerinin, veya şubesinin veyahutta acentasının bulunduğu yerlerde,

b) Taşımacının yükü aldığı veya teslim yeri olarak gösterilen yerlerde,

ve başka mahkemelerde dava açılamaz.

görülmesine olanak sağlamaz.

5. Bu Sözleşme gereğince taşımalardan doğan davalarda, Akit Ülkelerde oturan veya işyerleri bu ülkelerde olan Akit Ülke vatandaşlarından giderlere karşılık teminat istenemez.

MADDE 32 - 1. Bu Sözleşme gereğince yapılan taşımalardan doğacak davaların bir yıl içinde açılması gerekir. Ancak, bilerek kötü hareket veya mahkeme tarafından bilerek kötü hareket olarak kabul edilen kusurlarda, bu süre üç yıldır ve şu tarihlerde başlar:

a) Teslimde kısmi kayıp, hasar veya gecikmelerde, teslim tarihinden itibaren,

b) Tam kayıplarda, kararlaştırılan zaman limiti bitiminden 30 gün sonra kararlaştırılmış zaman limiti yoksa, yükün taşıyıcı tarafından teslim alınmasından sonraki 60 ıncı günde,

c) Bütün diğer durumlarda, taşıma mukavelesinin aktedildiği tarihten sonraki üç aylık dönemin sonunda.

Limit döneminin işlemeye başladığı gün bu döneme dahil edilmeyecektir.

2. Yazılı bir istem, taşımacı bunu yazılı bildiri ile geri çevirip, ona ilişkin belgeleri de iade edinceye kadar zaman limitini erteler. Talebin bir kısmı kabul edildiği takdirde zaman süresi anlaşmazlık konusu olan istek için tekrar devam etmeye başlar. İstemin alındığını, cevap verildiğini ve belgelerin gönderildiğini kanıtlamak, bu durumlara güvenen tarafa aittir. Aynı gayeyle yapılan başka istemler için zaman süresi ertelenemez.

3. Yukarıdaki 2 nci paragraf hükümlerine bağlı olarak, zaman limitinin uzatılması, davaya bakan mahkemenin kararlarına göre düzenlenir. Bu karar aynı zamanda yeniden dava açma haklarını da düzenler.

4. Zaman aşımı ile düşen dava açma hakkı, karşıt istek veya vereceğini alacağına sayışma yoluyla kullanılmaz.

MADDE 33 - Taşıma mukavelesi, bir mahkeme heyetine yetki veren bir madde içerebilir. Ancak bu karar hakimler heyetinin bu Sözleşmeyi uygulamasını içermelidir.

VI. BÖLÜM

TAŞIMACILAR TARAFINDAN ORTAKLAŞA YAPILAN

TAŞIMALARLA İLGİLİ HÜKÜMLER

MADDE 34 - Tek bir mukaveleyle düzenlenen taşıma, karayolu taşımacıları tarafından ortaklaşa yapıldığında, tüm taşımanın yapılmasından her biri sorumludur. İkinci taşımacı ile onu takip eden taşımacılar, malları ve sevk mektubunu kabul etmiş olmaları dolayısıyla ve sevk mektubundaki koşullar

altında anlaşmaya katılmış olurlar.

MADDE 35 - 1. Yükü bir önceki taşımacıdan kabul eden taşımacı, kendisine imzalı ve tarihli bir makbuz verir. İsmini ve adresini sevk mektubunun ikinci nüshasına yazar. Gerekirse sevk mektubu ve makbuzu madde 8 paragraf 2'de anılan çekinceyi de yazar.

2. Ortaklaşa taşımacılar arasındaki ilişkilere madde 9 hükümleri uygulanır.

MADDE 36 - Aynı taşıma mukavelesine dayalı istekle ilgili olarak açılan bir davada ileri sürülen karşıt bir istek veya vereceğini alacağına sayışma halleri dışında kayıp, hasar veya gecikme sorumluluğu ile ilgili davalar ancak birinci taşımacının, sonuncu taşımacının veya kayıp, hasar veya gecikmenin

oluştuğu sırada taşıma işini yapmakta olan taşımacının aleyhine açılabilir. Bu taşımacılardan birkaçı aleyhine aynı zamanda dava açılması mümkündür.

MADDE 37 - Bu Sözleşme hükümleri gereğince tazminat ödemiş taşımacı, bu tazminat üzerinden ödediği faiz ve yaptığı sarflarla birlikte tazminatı, taşımaya katılmış olanlardan şu koşullara göre geri almak hakkına sahiptir.

a) Ziyan ve hasardan sorumlu olan taşımacı ister kendisi ister başka bir taşımacı tarafından ödensin, tazminatı tek başına yüklenmek zorundadır.

b) Ziyan veya hasar iki veya daha çok taşımacının fiilinden ileri geldiği zaman bunlardan her biri sorumluluktaki hisesi oranında bir meblağı ödeyecek, taşıma ücreti oranında sorumlu olacaktır.

c) Ziyan ve hasar için sorumluluğun hangi taşımacıya yükleneceği belirlenemez ise, tazminat tutarı b) fıkrasında öngörüldüğü üzere bütün taşımacılar arasında paylaştırılacaktır.

MADDE 38 - Taşımacılardan biri borçlarını ödeyemeyecek durumda ise, ödenmesi gereken tazminat payı taşıma karşılığında alacakları ücretler oranında diğer taşımacılar arasında bölüştürülecektir.

MADDE 39 - 1. Dava ile ilgili tebligat yapıldıktan ve kendisine savunma hakkı verildikten sonra, tazminatın miktarı mahkeme kararı ile saptanmış ise 37 ve 38 inci maddeler gereğince bir istem karşısında kalan taşımacı, bu istemi yapan taşımacının yaptığı ödemenin yerinde olup olmadığını tartışma konusu yapamaz.

MADDE 40 - Taşımacılar 37 ve 38. maddelerde yazılanlar dışında kendi aralarında bağıtlayıcı hükümler üzerine anlaşmakta serbesttirler.

VII. BÖLÜM

SÖZLEŞMEYE AYKIRI KOŞULLARIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ

MADDE 41 - 1. Madde 40 hükümleri saklı kalmak koşuluyla bu Sözleşmenin hükümlerini doğrudan doğruya veya dolayısıyla ihlal eden her türlü koşul hükümsüzdür. Böyle bir koşulun hükümsüzlüğü, mukavelenin diğer hükümlerinin hükümsüzlüğünü gerektirmez.

2. Özellikle, taşımacının lehinde sigorta tazminatı veya diğer herhangi benzer madde veya kanıtlama zorunluluğunu değiştiren herhangi bir madde geçersiz ve hükümsüzdür.

VIII. BÖLÜM

SON HÜKÜMLER

MADDE 42 - 1. Bu Sözleşme Avrupa Ekonomik Komisyonuna üye ülkelerin imzalarına veya katılmalarına açıktır. Ayrıca Komisyonun yetkilerini belirten belgenin 8. paragrafı gözlemci sıfatıyla Komisyona kabul edilenler de Sözleşmeyi imzalayabilirler.

2. Komisyonun yetkilerini belirten belgenin 11. paragrafı gereğince Avrupa Ekonomik Komisyonunun bazı çalışmalarına katılan ülkeler de bu Sözleşme yürürlüğe girdikten sonra katılmak suretiyle Akit Taraf olabilirler.

3. Anlaşma 31 Ağustos 1956 tarihine kadar imzaya açık bulundurulacaktır. O tarihten sonra katılmaya açık olacaktır.

4. Bu Sözleşme onaylanacaktır.

5. Onay veya katılma, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine bir belge tevdii suretiyle yapılır.

MADDE 43 - 1. Madde 42 paragraf 1'de belirtilen ülkelerden beşi onay veya katılma belgelerini tevdii ettikten 90 gün sonra bu Sözleşme yürürlüğe girecektir.

2. Beş ülke onay veya katılma belgelerini sunduktan sonra onu onaylayan veya katılan her ülke için Sözleşme, onay veya katılma belgesini sunduktan 90 gün sonra yürürlüğe girecektir.

MADDE 44 - 1. Her ülke, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine haber vermek suretiyle bu Sözleşmeden çekilebilir.

2. Çekilme, Genel Sekreter bunu bildiren yazıyı aldıktan 12 ay sonra hüküm ifade eder.

MADDE 45 - 1. Bu Sözleşmenin yürürlüğe girmesinden sonra, çekilmeler sonucu Akit Tarafların sayısı beşten aşağı düşer ise, çekilmelerin hüküm ifade ettiği tarihten itibaren Sözleşme yürürlükten kalkar.

MADDE 46 - 1. Her ülke onay veya katılma belgesini tevdii ettiği sırada veya sonra bu Sözleşmenin uluslararası ilişkilerinden sorulu olduğu bütün ülkeleri kapsadığını Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine bildirebilir. Bu bildirim Genel Sekreter tarafından alındıktan sonra 90. günden itibaren

Sözleşme bildirimde yazılı ülkeleri kapsayacaktır. Eğer Sözleşme o tarihte yürürlüğe girmemiş ise yürürüğe girdiği tarihte kapsayacaktır.

2. Yukarıdaki paragraf gereğince uluslararası ilişkilerinden sorumlu olduğu ülkeye bu Sözleşmenin teşmili hususunda beyanda bulunmuş ülkeler 44. madde hükümlerine göre bu ülke için Sözleşmenin sona erdiğini ayrı olarak bildirebilirler.

MADDE 47 - Bu Sözleşmenin tefsir ve uygulaması ile ilgili olarak iki veya daha fazla Akit Taraf arasında çıkacak ihtilaflar, müzakere veya başka bir yolla halledilmediği takdirde, ilgili Akit Taraflardan birinin istemi üzerine Uluslararası Adalet Divanına havale olunabilir.

MADDE 48 - 1. Bu Sözleşmeyi imzaladığı, onayladığı veya ona katıldığı sırada her Akit Taraf, kendisini Sözleşmenin 47. maddesiyle bağlı saymadığını bildirebilir. Böyle bir rezerv koymuş Akit Tarafa karşı, diğer Akit Taraflar da 47. madde ile bağlı değildirler.

2. 1. paragrafta öngörüldüğü şekilde rezerv koymuş olan Akit Taraflar Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine bilgi vermek suretiyle bu rezervi kaldırabilirler.

3. Bu Sözleşmeye başka bir rezerv konulmasına izin verilmez.

MADDE 49 - 1. Bu Sözleşme üç yıl yürürlükte kaldıktan sonra Akit Taraflar Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine başvurarak, Sözleşmenin gözden geçirilmesi için konferans toplanmasını isteyebilirler. Genel Sekreter bu istemi Akit Taraflara tebliğ eder ve bu tebligat tarihinden sonra dört ay

içinde Akit Taraflardan en az dörtte uygun görüşlerini bildirdikleri takdirde Genel Sekreter tarafından bir gözden geçirme konferansı toplanır.

2. Yukarıdaki paragraf gereğince bir konferans aktedildiği takdirde, Genel Sekreter bütün Akit Taraflara bir tebligat göndererek konferansta görüşülmesi istenilen konuları, üç ay içinde bildirmelerini ister. Genel Sekreter teklif metinleri ile konferansın geçici gündemini konferans tarihinden en az üç ay

önce Akit Taraflara gönderir.

3. Bu maddeye göre toplanan konferansa Genel Sekreter 42. madde 1. paragrafında belirtilen ve 42. madde 2. paragraf gereğince Akit Taraf durumuna girmiş olan bütün ülkeleri davet eder.

MADDE 50 - 49. maddede öngörülen bildirilere ek olarak Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, Madde 42. paragraf 1'de belirtilen ülkelere ve madde 42. paragraf 2. gereğince Akit taraf durumuna girmiş olanlara aşağıdaki konularda bilgi verir.

a) 42. madde gereğince onay veya katılmalar,

b) 43. madde gereğince bu Sözleşmenin yürürlüğe giriş tarihleri,

c) 44. madde gereğince Sözleşmeden çekilenler,

d) 45. madde gereğince bu Sözleşmenin sona erdirilmesi,

e) 46. madde gereğince alınan ihbarlar,

f) Madde 48 paragraf 1 ve 2 gereğince alınan ihbar ve bildirimler.

EŞYALARIN KARAYOLUNDAN ULUSLARARASI NAKLİYATI İÇİN MUKAVELE SÖZLEŞMESİ (CMR) ELEKTRONİK TAŞIMA BELGESİ İLE İLGİLİ EK PROTOKOL

Karar Sayısı: 2017/10619

22.08.2017 tarih ve 30162 Mükerrer Sayılı R.G.

7/3/2017 tarihli ve 6937 sayılı Kanunla katılmamız uygun bulunan ekli "Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi Elektronik Taşıma Belgesi ile İlgili Ek Protokol"e ilişik çekince ile birlikte katılmamız; Dışişleri Bakanlığının 9/6/2017 tarihli ve 12487908 sayılı yazısı üzerine, 31/5/1963 tarihli ve 244 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine göre, Bakanlar Kurulu'nca 17/7/2017 tarihinde kararlaştırılmıştır.

BU PROTOKOLÜN TARAFLARI,

19 Mayıs 1956'da Cenevre'de yapılan, Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesine (CMR’ye) TARAF OLARAK,

Verilerin elektronik olarak kaydedilmesi ve işlenmesi için kullanılan yöntemler yoluyla isteğe bağlı taşıma belgesi düzenlenmesini kolaylaştırmak için Sözleşmeye ekleme yapmayı ARZU EDEREK,

Aşağıda belirtilen hususlarda ANLAŞMAYA VARMIŞLARDIR:

Madde 1

Tanımlar

Bu Protokolün amaçları bakımından,

"Sözleşme", Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi'ni (CMR’yi);

"Elektronik haberleşme", paylaşılan bilginin bir sonraki başvurularda da kullanılabilecek şekilde erişilebilir olmasını sağlayan; elektronik, optik, sayısal veya benzeri yollarla üretilen, gönderilen, alınan veya saklanan bilgiyi;

"Elektronik taşıma belgesi", elektronik haberleşmeyle mantıksal bağı bulunan ek şeklindeki veya elektronik taşıma belgesinin bir parçası olması için onun düzenlendiği anda ya da düzenlenmesini takiben elektronik haberleşmeyle başka şekilde bağlantısı kurulmuş detaylar da dâhil olmak üzere, Sözleşmenin uygulanacağı bir taşıma sözleşmesinin taşıyıcısı, göndericisi ya da sözleşmenin ifasıyla ilgisi olan herhangi bir kişi tarafından elektronik haberleşme yoluyla düzenlenen bir taşıma belgesini;

"Elektronik imza", başka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantıksal bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik veriyi;

ifade etmektedir.

Madde 2

Elektronik taşıma belgesinin kapsamı ve etkisi

1. Bu Protokol hükümlerine tabi olarak, Sözleşmede belirtilen taşıma belgesi ve bununla birlikte, Sözleşmenin uygulanacağı bir taşıma sözleşmesinin ifasıyla ilgili herhangi bir talep, açıklama, talimat, rica, çekince veya başka bir bildirim, elektronik haberleşme yoluyla düzenlenebilir.

2. Bu Protokol hükümlerine uygun bir elektronik taşıma belgesi, Sözleşmede belirtilen taşıma belgesine eş değer kabul edilecek ve dolayısıyla, taşıma belgesiyle aynı kanıt değerine sahip olup, aynı etkileri doğuracaktır.

Madde 3

Elektronik taşıma belgesinin doğrulanması

1. Elektronik taşıma belgesi, taşıma sözleşmesi taraflarınca, elektronik taşıma belgesi ile bağlantısını garanti eden güvenilir bir elektronik imza yoluyla doğrulanacaktır. Elektronik imza:

(a) imza sahibi tarafla özgün şekilde bağlantılı ise;

(b) imza sahibinin kimliğini tespit etmeye yeterli ise;

(d) veride sonradan yapılan herhangi bir değişikliğin saptanabilmesini sağlayacak şekilde veriyle bağlantılıysa;

aksi kanıtlanmadığı sürece, elektronik imza yönteminin güvenilir olduğu kabul edilir.

2. Elektronik taşıma belgesi, elektronik taşıma belgesinin düzenlendiği ülke kanunlarınca izin verilen başka herhangi bir elektronik doğrulama yöntemiyle de doğrulanabilir.

3. Elektronik taşıma belgesinde yer alan detaylar ayrıca yetkili kılınan herhangi bir tarafın erişimine açık olacaktır.

Madde 4

Elektronik taşıma belgesi oluşturmanın şartları

1. Elektronik taşıma belgesi, Sözleşmede belirtilen taşıma belgesi ile aynı detayları içerecektir.

2. Elektronik taşıma belgesinin düzenlenmesi için kullanılan yöntem, taşıma belgesi içinde yer alan detayların bütünlüğünü, son haliyle ortaya konulduğu andan itibaren garanti altına alacaktır. Saklama, teşhir ve haberleşmenin olağan akışından kaynaklanan eklemeler ve değişiklikler dışında, detaylar eksiksiz ve değiştirilmemiş halde kaldığında, bütünlük söz konusu olur.

3. Sözleşmenin izin verdiği durumlarda, elektronik taşıma belgesinde yer alan detaylar değiştirilebilir ya da bunlara eklemeler yapılabilir.

Elektronik taşıma belgesine ekleme yapmak ya da onu değiştirmek için kullanılan yöntem, elektronik taşıma belgesindeki bu değişikliklerin ve eklemelerin fark edilmesini sağlamalı ve orada yer alan detayların orijinalliğim korumalıdır.

Madde 5

Elektronik taşıma belgesinin uygulanması

1. Taşıma sözleşmesinin ifasıyla ilgisi olan taraflar, Sözleşmede ve bu Protokolde yer alan koşulları yerine getirmek amacıyla, özellikle aşağıda belirtilen yöntemler ve bunların uygulamaları üzerinde anlaşacaklardır:

(a) Elektronik taşıma belgesinin düzenlenmesi ve yetkili tarafa teslimi konusundaki yöntem;

(b) Elektronik taşıma belgesinin bütünlüğünün muhafaza edildiğine dair bir güvence;

(d) Malın gönderildiği kişiye teslimatın yapıldığına dair teyit şekli;

(e) Elektronik taşıma belgesinde değişiklik yapma ya da bu belgeye ekleme yapma yöntemleri, ve

(f) Elektronik taşıma belgesinin, farklı yollarla düzenlenen bir taşıma belgesi ile olası değişikliğinin yöntemi.

2. 1. paragrafta yer alan yöntemler, elektronik taşıma belgesinde yer almalı ve kolaylıkla doğrulanabilir olmalıdır.

Madde 6

Elektronik taşıma belgesine eklenen belgeler

1. Taşıyıcı, göndericinin talebi üzerine, göndericiye, malların makbuzunu ve sevkiyatı belirleyebilmek ve bu Protokolde belirtilen elektronik taşıma belgesine ulaşabilmek için gerekli tüm bilgileri teslim eder.

2. Sözleşmenin 6. maddesinin 2. paragrafının (g) bendinde ve 11. maddesinde belirtilen belgeler eğer elektronik haberleşme şeklinde mevcutlarsa ve eğer taraflar, bu belgeler ile bu Protokolde belirtilen şekilde bütünlüğü güvence altına alan elektronik taşıma belgesi arasında kurulacak bir bağlantıya imkân tanıyan yöntemler konusunda anlaşırlarsa, bu belgeler, taşıyıcı tarafından göndericiye elektronik haberleşme şeklinde sağlanabilir.

SON HÜKÜMLER

Madde 7

İmza, Onaylama, Katılım

1. Bu Protokol, Sözleşmeye imza atan veya Taraf olan ve Avrupa Ekonomik Komisyonu üyesi olan veya Komisyonun yönergesinin 8. paragrafı uyarınca Komisyona danışman sıfatıyla kabul edilen Devletlerin imzasına açık olacaktır.

2. Bu Protokol, Cenevre'de 27 ile 30 Mayıs 2008 (bu tarih de dâhil olmak üzere) tarihleri arasında ve bu tarihten sonra, New York'taki Birleşmiş Milletler Genel Merkezi'nde 30 Haziran 2009 (bu tarih de dâhil olmak üzere) tarihine kadar imzaya açık olacaktır.

3. Bu Protokol, imza sahibi Devletlerin onayına tabi olacak ve bu maddenin 1. paragrafında belirtildiği şekilde, Sözleşmeye Taraf olup imza sahibi olmayan Devletlerin katılımına açık olacaktır

4. Avrupa Ekonomik Komisyonu'nun yönergesinin 11. maddesine uygun olarak Komisyonun belirli etkinliklerine katılabilen ve Sözleşmeye katılmış olan Devletler, ayrıca bu Protokolün yürürlüğe girmesinden sonra da Protokole katılma yoluyla Taraf olabilirler.

5. Onaylama ya da katılma, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine tevdi edilecek bir belge ile sonuç doğuracaktır.

6. Bu Protokolde aşağıdaki 13. madde hükümlerine uygun olarak gerçekleşmiş bir değişikliğin yürürlüğe girmesinden sonra tevdi edilen herhangi bir onaylama ya da katılma belgesine, değişiklikle uyarlanmış olan Protokolün uygulanacağı kabul edilir.

Madde 8

Yürürlüğe girme

1. Bu Protokol, Protokolün 7. maddesinin 3. paragrafında belirtilen devletlerden beş tanesinin onaylama ya da katılma belgelerini tevdi etmesinden sonra doksanıncı günde yürürlüğe girer.

2. Beş Devletin onaylama ya da katılma belgelerini tevdi etmelerinden sonra Protokolü onaylayan ya da Protokole katılan herhangi bir Devlet için, bu Protokol, söz konusu Devletin onaylama ya da katılma belgesini tevdi etmesinden sonra doksanıncı günde yürürlüğe girer.

Madde 9

Fesih

1. Herhangi bir Taraf, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğini bilgilendirerek bu Protokolü feshedebilir.

2. Fesih, bildirimin Genel Sekreterliğe iletilmesinin ardından 12 ay sonra geçerlidir.

3. Sözleşmeye taraf olmaktan vazgeçen herhangi bir Devlet, aynı tarihte bu Protokole taraf olmaktan da vazgeçmiştir.

Madde 10

Sona Erme

Bu Protokol yürürlüğe girdikten sonra, Tarafların sayısı fesihler sonucunda beşten aza inerse, bu Protokol, söz konusu fesihlerden sonuncusunun geçerlilik kazandığı tarihte yürürlükten kalkar. Protokol, ayrıca Sözleşmenin yürürlükten kalktığı tarihte de yürürlükten kalkar.

Madde 11 (çekince maddesi)

Uyuşmazlık

Bu Protokolün yorumlanması veya uygulanmasına ilişkin olarak Tarafların kendi aralarında müzakere yoluyla veya başka şekillerde çözümleyemedikleri iki ya da daha fazla Taraf arasındaki herhangi bir uyuşmazlık, ilgili Taraflardan herhangi birinin isteği üzerine, çözüm için Uluslararası Adalet Divanına sevk edilir.

Madde 12

Çekinceler

1. Bu Protokolün imzalanması, onaylanması ya da Protokole katılım esnasında, herhangi bir Devlet, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine yapılacak bir bildirimle, bu Protokolün 11. maddesi ile kendilerini bağlı addetmediklerini beyan edebilir. Diğer Taraflar, çekince koymuş bir Tarafla ilgili olarak bu Protokolün 11. maddesiyle bağlı olmayacaklardır.

2. Bu maddenin 1. fıkrasında belirtilen beyan, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine yapılacak bir bildirimle her zaman geri alınabilir.

3. Bu Protokol için başka bir çekinceye izin verilmez.

Madde 13

Değişiklikler

1. Bu Protokol yürürlüğe girdikten sonra, Protokolde bu maddede belirlenmiş usule göre değişiklik yapılabilir.

2. Bu Protokol Taraflarından birinin sunduğu Protokolde yapılacak herhangi bir değişiklik önerisi, değerlendirme ve karar için Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (BM-AEK) Karayolu Taşımacılığı Çalışma Grubu'na sunulur.

3. Bu Protokolün Tarafları oy birliğine varmak için mümkün olan tüm çabayı gösterirler. Bu çabalara rağmen, önerilen değişiklik konusunda oybirliğine varılmazsa, son çare olarak, hazır bulunan ve oy kullanan Tarafların en az üçte ikisinin kabulü aranacaktır. Oy birliği ya da üçte iki çoğunlukla kabul edilen bir değişiklik önerisi, imza sahibi Devletlerin yanı sıra bu Protokolün tüm Taraflarının kabulüne sunulması için Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu sekreteryası tarafından Genci Sekreterliğe iletilir.

4. Önerilen değişikliğin Genel Sekreterlik tarafından tebliğ edilmesini izleyen dokuz ay içerisinde, herhangi bir Taraf, önerilen değişikliğe itirazı olduğu konusunda Genel Sekreterliği bilgilendirebilir.

5. Bu Protokol Taraflarından herhangi biri itiraz öne sürmezse, bir önceki paragrafta öngörülen dokuz aylık sürenin sonunda, önerilen değişiklik kabul edilmiş sayılacaktır. Eğer bir itiraz ileri sürülürse, önerilen değişiklik geçersiz olur.

6. Değişiklik önerisinin bildirildiği an ile bu maddenin 4. paragrafından öngörülen dokuz aylık sürenin sona erdiği an arasında, bir ülke bu Protokole Taraf olacak olursa, Avrupa Ekonomik Komisyonu Karayolu Taşımacılığı Çalışma Grubu sekretaryası, yeni Taraf Devleti değişiklik önerisi ile ilgili olarak en kısa zamanda bilgilendirir. Yeni Taraf Devlet önerilen değişikliğe dair itirazı olduğunu Genel Sekreterliğe bu dokuz aylık sürenin tamamlanmasından önce bildirebilir.

7. Genel Sekreterlik, tüm Taraflara en kısa zamanda, yukarıda 5. paragrafa göre kabul edilen herhangi bir değişikliğin yanı sıra bu maddenin 4. ve 6. paragraflarına uygun şekilde yapılan itirazları bildirir.

8. Kabul edilmiş sayılan herhangi bir değişiklik, Genel Sekreterliğin bu kabulü Taraflara bildirdiği günden altı ay sonra yürürlüğe girer.

Madde 14

Diplomatik Konferansın Düzenlenmesi

1. Bu Protokol yürürlüğe girdikten sonra, herhangi bir Taraf, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine yapacağı bir bildirimle, bu Protokolün gözden geçirilmesi için bir konferans düzenlenmesini isteyebilir. Genel Sekreterlik, talebi Tarafların hepsine bildirecek ve Genel Sekreterliğin bildirim tarihini takip eden dört ay içerisinde Protokol Tarafları (tüm Tarafların dörtte birinden az olmamak üzere), talebe ilişkin muvafakatlerini Genel Sekreterliğe bildirirlerse, gözden geçirme konferansı Genel Sekreterlik tarafından düzenlenecektir.

2. Önceki paragrafa uygun olarak bir konferans düzenlenecek olursa, Genel Sekreterlik Tarafların hepsini bilgilendirir ve Konferansta göz önünde bulundurmasını istedikleri önerileri varsa, bunları üç aylık bir süre içinde sunmaları için davet eder. Genel Sekreterlik, bu önerilerin bulunduğu metinlerle birlikte Konferansın geçici gündemini, Konferansın toplanacağı tarihten en az üç ay önce Tarafların hepsine dağıtır.

3. Genel Sekreterlik, bu maddeye uygun şekilde düzenlenen herhangi bir Konferansa, bu Protokolün 7. maddesinin 1., 3. ve 4. paragraflarında belirtilen Devletlerin hepsini davet eder.

Madde 15

Devletlere Bildirim

13. ve 14. maddede belirtilen bildirimlere ek olarak, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği, yukarıdaki 7. maddenin 1. paragrafında belirtilen Devletleri ve 7. maddenin 3. ve 4. paragraflarına uygun olarak bu Protokole Taraf olmuş Devletleri aşağıdaki hususlarda bilgilendirir:

(a) 7. madde kapsamındaki onaylar ve katılımlar;

(b) Bu Protokolün 8. madde uyarınca yürürlüğe giriş tarihi;

(d) Bu Protokolün 10. madde uyarınca sona etmesi;

(e) 12. maddenin 1. ve 2. paragrafları uyarınca yapılan bildirimler ve beyanlar.

Madde 16

Depozitör

Bu Protokolün orijinal metni, Protokolün onaylanmış gerçek kopyalarını Protokolün 7. maddesinin 1., 3., ve 4. paragraflarında belirtilen tüm Devletlere gönderecek olan, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine tevdi edilecektir.

Bu Protokol, 20 Şubat 2008 tarihinde Cenevre'de, her iki metin de birbiriyle eşit derecede geçerli olmak üzere İngilizce ve Fransızca dillerinde, tek nüsha olarak HAZIRLANMIŞTIR.

Bu Protokol, YUKARIDAKİ HUSUSLAR DOĞRULTUSUNDA, usulüne uygun olarak yetkilendirilmiş imza sahipleri tarafından imzalanmıştır.

Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi (CMR)

Elektronik Taşıma Belgesi İle İlgili Ek Protokole İlişkin İhtirâzî Kayıt

"Türkiye Cumhuriyeti, işbu Protokol'ün tefsir ve uygulanması ile ilgili olarak çıkacak ihtilafların Uluslararası Adalet Divanı'na havale olunmasını öngören Protokol'ün 11 inci maddesi ile kendini bağlı addetmemektedir."

Orijinal Metin İçin; http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/08/20170822M1-10.pdf

Karayolu Nakliye-CMR

Arama